Termin: 29 kwietnia 2023 r.

Miejsce: sala kinowa, sala wystaw czasowych Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku

„Nic w życiu nie jest takim jak powinno – ale sam fakt egzystencji ma wartość wprost nieskończoną”, powiedział niegdyś Witkacy, którego wartość nieskończoną mają dziś dla nas jego dzieła tak liczne w swej interdyscyplinarności. Wystawa, którą mamy zaszczyt zaprezentować na Festiwalu Kultury Utraconej w kontekście przerwania linii rozwoju naszej kultury i sztuki, jest konfrontacją ze stratą, ale też obrazuje nieodwracalną wyrwę ciągłości, którą Witkacy za życia nieuchronnie przeczuwał. Nie przypisywał tego kataklizmom, ani nawet samej wojnie, tylko naturze ludzkiej, zmierzającej do nicości. Uważał, że wraz z postępem społecznym, następuje zanik uczuć metafizycznych, będących źródłem wszelkiej sztuki.

Twórczość Witkacego była czymś nowym, niepokojącym, nieogarnionym i nadal taką pozostaje. To tylko zarys jego aktywności, ale wprawiający w zakłopotanie i niemoc wobec erudycji i pracowitości, jaką reprezentował. Pod maską szalonego wesołka ukrywał się artysta niezwykle samotny
i wstrząsany potężnymi pasjami. Uczucia metafizyczne nieznane przeciętnemu człowiekowi, odsłaniały twórcę doskonałego i na wskroś tragicznego. Tematy eschatologiczne w malarstwie, jak Kuszenie Św. Antoniego, który możemy podziwiać na tej wystawie, obok nieobecnych tu Stworzenia świata czy Kuszenia Adama, wiodą ku przeświadczeniu o wzajemnej eksterminacji i samozagładzie światów. Z kilku tysięcy portretów, szczególnie w technice pasteli, które wykonał pod szyldem sławetnej „Firmy portretowej”, tylko część przetrwała do naszych czasów. Witkacy wykonywał je przede wszystkim dla zaspokojenia artystycznej pasji i wzbogacania doświadczeń. Pisał, że „sztuka jest ucieczką, najszlachetniejszym narkotykiem, mogącym przenieść nas w inne światy, bez złych skutków dla zdrowia”.

Na wystawie możemy podziwiać jeden z wielu portretów Neny Stachurskiej, jak i siedem innych intrygujących twarzy, wciąż poruszających i zachwycających w swojej formie, a także kilka wspaniałych rysunków. Portrety Witkacego to swoisty „dziennik duszy”, zapis pejzaży wewnętrznych, podróż po nieznanych obszarach wyobraźni. Poza zachwytem, to także zapis obsesji i lęków, ale w sposób tylko pozornie ludyczny, bo wiodący nas do prawdziwie wirtuozerskiego rezultatu. Witkacy pozostawiał w tyle za sobą etapy awangard mu współczesnych. Był genialnym pisarzem, dramaturgiem, filozofem
i poetą, co wywiódł ze swej aktywności malarskiej i poprzez powyższe dyscypliny zawsze doń powracał. Kilkadziesiąt lat po jego śmierci badacze i krytycy zaczęli próbować rozumieć
i określać jego twórczość. Do dziś Witkacy wymyka się wszelkim kategoriom, nie pasuje do żadnych „-izmów”. Z 40 dramatów, przetrwało 20. Z tysięcy frapujących karteluszek pełnych zapisków, zwariowanych wierszy i pocztówek, pozostała zaledwie garść.

Wystawa eksponuje kilka pocztówek i listów do przyjaciół, kilka osobistych dokumentów. Czym cieszylibyśmy się dziś, gdyby Witkacy postanowił dalej ścierać się z uwierającą rzeczywistością w sobie tylko znany twórczy sposób? Z iloma dziełami Witkacego moglibyśmy dziś obcować, gdybyśmy nie stracili części ogromu dorobku, który w istocie nam pozostawił? Pośród utraconych reliktów próbujemy z wielką czułością odnaleźć i przywrócić po wojnie do życia dzieła, które między pustką
a ponownym odkryciem dla świata wyłania Festiwal Kultury Utraconej.

Maja Siemińska (autorka tekstu)

artystka wizualna w wielu obszarach: malarstwo, śpiew, działania performatywne, wydawnicze. Brała udział i współtworzyła kilkadziesiąt wystaw w Polsce i za granicą, część z nich pomogła zorganizować. Pisała również teksty do katalogów wystaw, folderów o wystawach lub tłumaczyła je na język angielski. Mieszka i tworzy w Gdańsku.

Tribute Witkacy Ensable, spektakl słowno-muzyczy: Wistość Rzeczy

międzynarodowy zespół tworzony przez instrumentalistów, kompozytorów, wokalistów, aktora oraz malarza. Inicjatorem przedsięwzięcia jest Bogusław Raatz. Wistość Rzeczy to utwory słowno-muzyczne w formie piosenek oraz recytacje ubarwione muzycznymi ilustracjami. Całość nie ma jednego określonego stylu. Poza klimatami jazzowymi znalazły się również rockowe groovy oraz nieco funky. Większości kompozycji towarzyszy bardzo klimatyczna trąbka Wojciecha Jachny, która w szczególny sposób podkreśla ich metafizyczność. Podczas koncertu wystąpią: Paweł Sakowski – recytacja, Wojciech Jachna – trąbka, Bogusław Raatz – gitara, syntezator gitarowy, Daniel Mackiewicz – instrumenty perkusyjne.

Termin: 5 maja 2023 r.

Miejsce: scena plenerowa przy Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku

Podczas koncertu wybrzmią zachowane utwory niedocenionego polskiego kompozytora Eugeniusza Morawskiego Dąbrowy (1876–1948) – Ulalume i Nevermore – poematy symfoniczne według Edgara Allana Poe, oraz Świteziankę – balet w dwóch aktach Cechą charakterystyczną twórczości kompozytora było obrazowe uchwycenie dzieła muzycznego. Wsłuchując się w kompozycje, można odnaleźć szeroką instrumentację, bogate brzmienia, ekspresyjną dynamikę. Morawski inspirował się literaturą, malarstwem i rzeźbą. Większość dzieł kompozytora spłonęła podczas Powstania Warszawskiego. To, co pozostało, odtworzono z pamięci osób bliskich oraz na podstawie głosów poszczególnych instrumentów „widniejących w strzępach nut”. Eugeniusz Morawski otrzymał Nagrodę Państwową w 1933 r., za balet Świtezianka wystawiony przez warszawski Teatr Wielki w 1931 r.

Mariusz Mróz(dyrygent) – dyrygent Akademickiego Chóru Politechniki Gdańskiej (od 1992 r.), profesor Akademii Muzycznej im. F. Nowowiejskiego w Bydgoszczy (kierownik Katedry Muzyki Kościelnej) oraz profesor Politechniki Gdańskiej. Był dyrygentem wielu koncertów oratoryjnych, symfonicznych
i kameralnych (przygotował ponad 111 tytułów oratoryjnych, z czego 66 koncertów wokalno-instrumentalnych poprowadził osobiście). Koncertował na wielu scenach krajowych i zagranicznych (Belgia, Niemcy, Francja, Hiszpania, Meksyk, Dania, Szwecja, Estonia, Litwa, Rosja, Czechy, Austria, Słowenia, Włochy, Holandia, Węgry, Macedonia). Wziął udział w 32 krajowych i 22 zagranicznych konkursach i festiwalach chóralnych, na których uzyskał ogółem 55 nagród i wyróżnień. Jest autorem publikacji na temat muzyki cerkiewnej, prelegentem na konferencjach naukowych, jurorem
na krajowych i zagranicznych konkursach chóralnych.

Polska Filharmonia Sinfonia Baltica im. Wojciecha Kilara w Słupsku – to utworzona w 1977 r. instytucja zajmująca się organizacją koncertów, inicjacją wydarzeń muzycznych, edukacją młodych odbiorców oraz rynkiem impresaryjnym. Od początku swego istnienia jest związana z odbywającym się co roku w Słupsku Festiwalem Pianistyki Polskiej. Na bogaty dorobek fonograficzny Filharmonii składa się 28 płyt. W 2018 r. orkiestra Filharmonii wzięła aktywny udział zarówno w nagraniu ścieżki dźwiękowej, jak i w akcji scenicznej w produkcji filmowej TVN Całe szczęście z Romą Gąsiorowską
 i Piotrem Adamczykiem w rolach głównych. Instytucja uczestniczyła także w wielu interesujących programach MKiDN oraz Narodowego Instytutu Muzyki i Tańca, m.in.: Dyrygent-rezydent, Moniuszko 2019, Festiwal Wojciech Kilar Przestrzenie, Poranki Muzyczne, oraz w projektach Urzędu Miejskiego
w Słupsku i Urzędu Marszałkowskiego Województwa Pomorskiego w Gdańsku, np. uroczysty koncert z okazji 100-lecia odzyskania niepodległości czy koncert na 100-lecie powrotu Pomorza w granice Rzeczypospolitej i zaślubin Polski z Bałtykiem. Obecnie dyrektorem Polskiej Filharmonii Sinfonia Baltica jest dr hab. Alina Ratkowska – klawesynistka, dyrygentka i animatorka kultury, uhonorowana m.in. Fryderykiem i nagrodą Splendor Gednanesis.

Andrzej Morawiec (choreografia) – tancerz, pedagog, choreograf. Wykładowca metodyki nauczania tańca współczesnego na Uniwersytecie Muzycznym Fryderyka Chopina w Warszawie na specjalności: pedagogika baletowa oraz choreografia i teoria tańca. Nauczyciel tańca współczesnego
w Ogólnokształcącej Szkole Baletowej w Gdańsku. Od 2019 r. nauczyciel tańca współczesnego
w Niepublicznej Szkole Sztuki Tańca w Siedlcach. Jego choreografie wzbogacały repertuary m.in.: Teatru Wielkiego w Łodzi, Opery Bałtyckiej, Teatru Miejskiego w Gdyni, Kieleckiego Teatru Tańca, Teatru Rozrywki w Chorzowie. Dwukrotnie wyróżniony przez dyrektora Centrum Edukacji Artystycznej Nagrodą Indywidualną II stopnia za szczególny wkład w rozwój edukacji artystycznej w Polsce. W 2010 r. uzyskał tytuł doktora sztuki muzycznej. W 2014 r. odznaczony tytułem Zasłużony dla Kultury Polskiej przez ministra kultury i dziedzictwa narodowego. Zdobywca nagrody ufundowanej przez Stowarzyszenie Autorów ZAiKS za choreografię numeru dowolnego na XXI Ogólnopolskim Konkursie Tańca im. Wojciecha Wiesiołowskiego w 2019 roku. W 2022 r. nagrodzony przez dyrektora Centrum Edukacji Artystycznej Nagrodą indywidualną I stopnia za szczególny wkład w rozwój edukacji artystycznej w Polsce oraz Nagrodą Rektora Uniwersytetu Muzycznego Fryderyka Chopina
w Warszawie dla nauczyciela akademickiego II stopnia za działalność artystyczną, dydaktyczną
i organizacyjną. Założyciel nieformalnej grupy projektowej More Dancers Project, której celem jest wspieranie młodych talentów sztuki tańca.

Zespół baletowy: Świtezianka – Angele Villanueva, dziewczyna – Katarzyna Wyborska, przyjaciółki – Aleksandra Tadych, Zofia Wieteska, Marta Wróbel, Oliwia Żurawska – absolwentki Ogólnokształcącej Szkoły Baletowej im. Janiny Jarzynówny-Sobczak w Gdańsku. Biorą czynny udział w konkursach w kraju i za granicą. Regularnie udzielają się w projektach realizowanych przez choreografa Andrzeja Morawca. Związane z lokalnymi tetrami w Gdańsku, Sopocie, Gdyni. Angele Villanueva jest laureatką International Competition of Classic and Contemporary Choreography Mysl-Potok w Kijowie, XXI i XXII Ogólnopolskiego Konkursu Tańca im. Wojciecha Wiesiołłowskiego w Gdańsku oraz XI Międzynarodowego Konkursu Choreograficznego im. Bożeny Kociołkowskiej w Bytomiu. Katarzyna Wyborska jest laureatką I nagrody XIV Ogólnopolskiego Konkursu Tańca im. Wojciecha Wiesiołowskiego w kategorii tańca współczesnego. Zofia Wieteska jest laureatką III miejsca XII Międzynarodowego Konkursu Choreograficznego im. Bożeny Kociołkowskiej w Bytomiu. Marta Wróbel jest finalistką XXII Ogólnopolskiego Konkursu Tańca im. Wojciecha Wiesiołowskiego w Gdańsku w kategorii taniec klasyczny w grupie starszej. Oliwia Żurawska występowała m.in. w spektaklach Królewna Śnieżka i Śpiąca królewna na deskach Opery Bałtyckiej. Czynnie brała udział w projekcie Les beaux de la jeunesse w choreografii Fracois Maudit.

Termin: 6 maja 2023 r.

Miejsce: scena plenerowa przy Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku

Podczas koncertu zabrzmią utwory pochodzące z płyty „Płyta z zadrą w sercu” Jazz Bandu Młynarski-Masecki. Skupiają się one wokół ducha dwóch postaci: Adama Astona – najwybitniejszego przedwojennego polskiego śpiewaka rozrywkowego, oraz Henryka Warsa – najważniejszego polskiego przedwojennego pianisty, aranżera i kompozytora.

Jazz Band Młynarski-Masceki zespół powołany do życia przez Marcina Maseckiego oraz Jana Emila Młynarskiego. Odwołuje się do tradycji polskich orkiestr jazzowych okresu międzywojennego. W repertuarze Jazz Bandu są utwory swingowe, w większości nieznane. Nie brakuje też kilku wyjątkowych tang, z których autorstwa polscy kompozytorzy byli znani na całym świecie. Zespół niejako rekompensuje stracone szanse całego pokolenia polskich artystów rozrywkowych, którzy w rozkwicie prosperity musieli uciekać, walczyć, ginąć, emigrować, osierocając polską muzykę rozrywkową w niepowetowany sposób.

Termin: 7 maja 2023 r.

Miejsce: scena plenerowa, plac przed Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku

Zespół Pieśni i Tańca „Śląsk” zaprezentuje swój najbardziej znany program, ukazujący piękno kultury narodowej oraz bogactwo spuścizny regionalnej. Na całokształt widowiska składają się ludowe pieśni i tańce, charakterystyczne dla poszczególnych regionów Polski, oraz choreografie tańców narodowych. Przeważającą część programu stanowią kompozycje lub opracowania muzyczne Stanisława Hadyny oraz układy choreograficzne Elwiry Kamińskiej – duetu twórców potęgi „Śląska”. W programie znajdują się popularne utwory Hadyny, takie jak: Karolinka, Szła dzieweczka, Hej, te nasze góry, oraz opracowania muzyczne takich tańców jak trojak, kujawiak-oberek czy polonez-mazur.

Pomorze w przedwojennych filmach dokumentalnych.

Termin: 13 maja 2023 r.

Miejsce: sala kinowa w Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku

Na pokazie będzie można zobaczyć materiały archiwalne dotyczące przedwojennego Pomorza. Zaślubiny z morzem, Pomorze, Szlakiem Mew, Batory -pierwszy rejs do Nowego Jorku, Podróż Daru Pomorza do Sztokholmu poruszają tematykę polskiego rybołówstw oraz połowów dalekomorskich; ich bohaterem jest przeciętny człowiek – polski marynarz. Pośród wybranych filmów nie zabraknie również materiału pochodzącego z kroniki niemieckiej dotyczącego września 1939 r.

Materiały pochodzą czyszczenia i skanowania prywatnych archiwów w latach 2006–2008,
od krewnych autorów lub są pozostałością po klubach filmowych funkcjonujących w okresie PRL. Niektóre materiały zostały nakręcone przez agentów brytyjskiego wywiadu – oficerów na ORP Błyskawica, ORP Gerland i ORP Burza. Najciekawsze z nich to materiały z prywatnych zbiorów otrzymane od znajomej Jana Zumbacha – pilota Dywizjonu 303.

Za przygotowanie i zgromadzenie materiałów filmowych odpowiada Piotr Przybyłek,
za wizualizacje – Emilia Przybyłek.

Krzysztof Kornacki (prelekcja) – doktor habilitowany, profesor Uniwersytetu Gdańskiego, filmoznawca specjalizujący się w historii kina polskiego. Jest autorem publikacji (m.in.: Kino polskie wobec katolicyzmu 1945–1970, Popiół i diament Andrzeja Wajdy), redaktorem kilku tomów zbiorowych (w tym Poszukiwanie i degradowanie sacrum w kinie oraz Sacrum w kinie: dekadę później), redaktorem naczelnym „Gdyńskich Zeszytów Filmowych SCRIPT”, członkiem rad naukowych pism „Panoptikum”, „Pleograf”, „Załącznik Kulturoznawczy”, wykładowcą m.in. Uniwersytetu Gdańskiego oraz Gdyńskiej Szkoły Filmowej oraz członkiem-specjalistą Komitetu Nauk o Sztuce Polskiej Akademii Nauk.

Termin: 20 maja 2023 r.

Miejsce: Długi Targ / Zielona Brama

Spektakl bez słów, inspirowany książką Agnieszki Pajączkowskiej Wędrowny zakład fotograficzny, jest impresją na temat Kresów Wschodnich. Opowiada o zapomnianych miejscach, ludziach i przedmiotach. Odwołuje się do wspomnień, ale również pamięci przyszłych pokoleń. 

Zdjęcia, które będą ożywać na oczach widzów, przeniosą nas do świata wielu kultur, narodowości i wyznań. Ruch sceniczny, autorstwa Natalii Iwaniec, przeprowadzi nas przez tę podróż za pomocą techniki Gaga, unikatowego języka ruchowego opracowanego przez Ohada Naharina. Natomiast muzyka, złożona m.in. z regionalnych pieśni, pomoże nam poznać inna kulturę.

Spektakl jest nie tylko opowieścią o przeszłości, ale również zaproszeniem do przyjrzenia się własnym korzeniom oraz ich roli w naszym codziennym życiu i we współczesnym świecie.

Reżyseria, scenariusz, wybór muzyki – Monika Kozłowska. Choreografię stworzyła Natalia Iwaniec. Scenografia i kostiumy – Joanna Jaśko-Sroka. Podczas spektaklu wystąpią: Justyna Orzechowska, Magdalena Pamuła/Julia Szewczyk, Justyna Wójcik, Kacper Lech, Michał Orzyłowski i Adam Plewiński

Teatr Migro – grupa powstała w 2019 r. w Krakowie z inicjatywy Moniki Kozłowskiej i Justyny Wójcik. Artyści Migro, od lat związani zawodowo z Teatrem KTO i zainspirowani jego działaniami artystycznymi, łączą zdobywane doświadczenia z interesującymi ich tematami i inspiracjami artystycznymi. Sceną Teatru Migro są ulice, place, skwery małych miasteczek i dużych miast. W przedstawieniach teatru nie ma słów: jest gest, taniec i mimika. Nazwa Migro odnosi się do wędrownego charakteru zespołów ulicznych, ale podkreśla także tematykę, którą zainteresowani są artyści teatru – migrujących społeczności, przypadkowych spotkań w naszej codziennej drodze.

Termin: 21 maja 2022 r.

Miejsce: sala konferencyjna im. Jana Olszewskiego w Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku

Tytuł: T. de Ł. Nienasycona

Kobieta wychowana w luksusie. Od najmłodszych lat wiedziała, czego chce. Do celu dążyła bezceremonialnie i za wszelką cenę. Czuła się wolna i wyzwolona. Wyemancypowana. Jedynie ona sama mogła decydować o sobie. Nie miała kompleksów. Ekstrawagancka. Wyniosła. Nierzadko arogancka. Chciała być i była zawsze w centrum uwagi. Królowa szalonych lat dwudziestych. Przez całe bujne życie tworzyła swoją legendę. Konfabulowała – z przyzwyczajenia lub dla uzyskania efektu, w zależności od okoliczności.

Poziom jej autokreacji z pewnością stał się wzorem dla późniejszych celebrytów.

Miała kochanków i kochanki, ale prawdziwie kochała jedynie pierwszego męża Tadeusza (Tade’) Łempickiego.

Wielbiła bogactwo, przepych, eleganckie stroje, wystawne przyjęcia…

Stworzyła swój unikalny styl w sztuce. „Malowa prostytutki i królów… I nigdy nie miała dość. Nienasycona”.

T.de. Ł. Nienasycona – sztuka pisana jako monodram jest swoistą psychodramą, wiwisekcją, zmyciem makijażu autokreacji i konfrontacją z rzeczywistym „Ja”.

Dwie aktorki (Katarzyna Żak i Ewa Makomaska) rozgrywają konflikt w dialogu „Ja” z „Mną”.
Ta fotografia wewnętrzna artystki rozbita na „pozytyw” i „negatyw” jest egzemplifikacją rozdarcia między kreowaniem własnego wizerunku a rzeczywistością.

Spektakl próbuje odpowiedzieć na pytanie: czy Autoportret w Zielonym Bugatti przedstawia Tamarę Łempicką, czy też wyobrażenie artystki o niej samej?

Autorem spektaklu jest Blanka Konopka, wyreżyserował Artur Hoffman. Podczas spektaklu wystąpią: Ewa Makomaska oraz Katarzyna Żak. Wykonaniem scenografii, kostiumów, a także projekcjami multimedialnymi zajęli się Maja Grau i Tomasz Ciesielski. Za opracowanie muzyczne odpowiada Marcin Wasilewski, za charakteryzację zaś Łukasz Adelon Rembas.

Termin: 27 maja 2023 r.

Miejsce: sala konferencyjna im. Jana Olszewskiego, sala wystaw czasowych w Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku

Tytuł: Monodram Matka, wystawa „Witkacy – dzieło utracone”

Monodram Teatru Kropka Theatre Matka, na podstawie dramatu Stanisława Witkiewicza miał premierę w 2001 r. w języku angielskim w Sydney w Australii; był prezentowany na wielu wydarzeniach kulturalnych na czterech kontynentach, również w języku polskim. Jest to opowieść o silnej relacji między Matką i Synem, mającej charakter nieprzerwanej pępowiny. Tytułowa Matka, podstarzała i zrujnowana wdowa-arystokratka, zarabia na życie ręcznymi robótkami. Utrzymuje dwudziestokilkuletniego syna Leona – filozofa, myśliciela wieszczącego koniec cywilizacji. Matka poświęca się dla pierworodnego i jednocześnie czyni mu z tego powodu wyrzuty. Otacza go opieką, okazuje mu miłość, ale jęczy nad swoim matczynym bólem
i cierpieniem, bywa też okrutna. Idee syna raz wydają jej się bliskie i ważne – jest wówczas z niego dumna, innym razem uznaje je za dziwaczny i niezrozumiały bełkot. Podczas spektaklu wystąpi Jolanta Juszkiewicz z Teatr Kropka Theatre, która wraz Anatoly Frusin podjęła się reżyserii. Muzykę do wydarzenia opracował Max Lyandvert

Teatr Kropka Theatre Jolanty Juszkiewicz – stanowi jedną z wysp w archipelagu teatru niezależnego, który swoim zasięgiem obejmuje cały świat. Teatr założony w Sydney działa od 1997 r.; jest aktywny w Australii, Albanii, Anglii, Armenii, Brazylii, Bułgarii, Emiratach Zjednoczonych, Finlandii, Francji, Iranie, Izraelu, Karabachu, Karelii, Kazachstanie, Kosowie, Luksemburgu, Macedonii, Osetii, Polsce, Rumunii, Słowacji, Szkocji, Szwecji, Ukrainie, Uzbekistanie.

Działalność artystyczna Jolanty Juszkiewicz ma charakter bezkompromisowy. Niezmiennie pracuje w etosie, który wyznacza wysoki poziom artystyczny, nieskończenie odległy od merkantylności. Jej spektakle wyróżniają się oryginalnością zarówno pod względem formy, jak
i treści. Konsekwentnie poszukuje równowagi pomiędzy słowem a pozawerbalnymi środkami wyrazu. Niestrudzenie bada delikatną materię rozpiętą między człowiekiem a historią, losem indywidualnym a zbiorowym.